بررسی تطبیقی ترس در قرآن و روان شناسی

«ترس» یا «فوبیا» یکی از بیماری های روانی مزمن و مورد اهمیت در علم روان شناسی است که منجر به ایجاد فشارها و اختلالات روانی و عصبی فراوانی در زندگی بشر می شود. از آنجایی که قرآن کتاب راهنما و سعادت زندگی بشر می باشد و به تمام ابعاد شخصیت و احساسات انسان توجه ویژه ای دارد، نظر و نگاهی که به موضوع ترس دارد، مورد اهمیت است. نگاه قرآن به این موضوع بسیار جامع تر و دقیق تر از روان شناسی است. به صورتی که در علم روان شناسی، تنها مفاهیمی از ترس مورد بررسی قرار گرفته است که به جنبه های مادّی وجود انسان اشاره دارد. این در حالی است که قرآن علاوه بر جنبه های مادّی به جنبه های معنوی موضوع ترس و تأثیرات آن در رشد و تعالی انسان پرداخته است. ترس در قرآن به سه نوع ترس طبیعی، ترس مذموم یا منفی و ترس ارزشی و در روان-شناسی به دو نوع ترس طبیعی و ترس مرضی تقسیم می شود. ترس ارزشی که تنها در قرآن به آن پرداخته شده است، عامل رشد و تعالی بشر در بُعد معنوی و مادّی به شمار رفته و آثار دنیوی و اخروی فراوانی برای انسان به همراه دارد. این رساله ضمن بررسی علل و عوامل پیدایش ترس در چهار حوزه وراثتی، جسمانی، اجتماعی و روانی- شخصیتی، به تفصیل، علل و عوامل پیدایش ترس های ارزشی یعنی ترس از خداوند، ترس از قیامت و ترس از عذاب الهی را مورد بررسی قرار داده است. همچنین بر اساس انواع ترس در قرآن و روان شناسی، آثار و نشانگان ترس در چهار حوزه فیزیولوژیکی، رفتاری، روانی و اجتماعی، مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته است. علاوه بر این، آثار و نشانه های ترس ارزشی نیز در دو حوزه اخروی و دنیوی به تفصیل بررسی شده است. در فصل پایانی، راه های درمان ترس های مذموم و مرضی از جمله مواجهه درمانی، آرامسازی، معنویت درمانی و ..... در دو حوزه قرآن و روان شناسی مورد بررسی قرار گرفته، همچنین به راه های پیشگیری از ترس مذموم و راه کارهای تقویت ترس ارزشی مانند تقویت ایمان، تقواپیشگی، تزکیه و دوری از پلیدی و طغیان و .... در قرآن پرداخته شده است.